Wczasy

Wiele

24 July 2013r.

WIELE położone są 3 km na południe od końca jeziora Wdzydze. Historycznie wchodziły one w skład Ziemi Zaborskiej i do roku 1975 leżały na terenie powiatu chojnickiego. Dzięki znakomitemu położeniu nad Jeziorem Wielewskim oraz wartej odwiedzenia Kalwarii od lat Wiele jest głównym ośrodkiem turystycznym w tym zakątku Kaszub. Mimo położenia niedaleko południowego krańca jez. Wdzydze zdecydowanie polecam tutejsze Jez. Wielewskie, z dużym strzeżonym kąpieliskiem, piaszczystym dnem i dwoma ośrodkami wczasowymi. Koto wsi znajduje się też mato znany punkt widokowy - Biała Góra oraz leżący na pótnoc od niej, najwyższy w okolicy szczyt - Chełmice. Wielew-ska parafia istniała już w XIV wieku. Wieś jako dobra królewskie należała do tzw. klucza kosobudzkiego. Nieurodzajna ziemia nie wspomagała rozwoju Wiela. W latach 1835-1836 na podstawie edyktu uwłaszczeniowego dokonano wydzielenia gospodarstw rolnych, a pod koniec XIX wieku we wsi był też tartak, piekarnia i młyn. W roku 1905 zdecydowano się na rozbiórkę starego kościoła (z 1728 roku) i budowę nowego. Dzięki staraniom proboszcza Jana Fethke nowy kościół kształtem zbliżony był do starej świątyni. Wyposażenie kościoła pochodzi w większości z wcześniejszej budowli. Na uwagę zasługuje słynący cudami XVIII wieczny obraz Matki Boskiej Pocieszenia, sprowadzony tu z Chojnic. W Gminnym Ośrodku Kultury mieści się Muzeum Ziemi Zaborskiej, prezentujące zebrane przez Leonarda Brzezińskiego eksponaty sztuki ludowej z okolic Wiela i Brus oraz współczesną sztukę ludową Kaszub (ul. Dąbrowska 32, czynne w sez. 9-16, poza sezonem na życzenie). Główną atrakcją Wiela jest jednak Kalwaria, powstała z inicjatywy proboszcza - księdza Szydzika. Zamysł założenia Kalwarii narodził się najprawdopodobniej około 1905 roku, ale starania o pozwolenie na budowę datowane są dopiero na rok 1915. Grunty pod Kalwarię uzyskano od rodziny Durajewskich. Dzięki przemyślnemu, prusko patriotycznemu listowi, ks. Szydzik bardzo szybko uzyskat od władz pozwolenie na rozpoczęcie budowy. A były to ciężkie czasy ze względu na toczącą się wojnę oraz regres w budownictwie. Kalwaria powstała dzięki środkom własnym parafii oraz licznym darowiznom. Ze względu na brak miejscowych wykonawców generalnym projektantem został monachijski architekt Theodor Mayr. Kalwarię budowano w latach 1915-1927. Od roku 1924 pracę prowadził kolejny wielewski proboszcz, kapelan armii Hallera, ks. Wrycza. Pierwszą wybudowaną kaplicą byt „Ogrójec", poświęcony 19 sierpnia 1915 roku. Chronologicznie etapami drogi kalwaryjskiej są następujące kaplice: 1.Kaplica „Ogrójca" (1916 r.) z wnętrzem o pięknym sklepieniu ozdobionym malowidłami, z neobarokowym ołtarzem z rzeźbą Chrystusa oraz witrażami z cytatami z Ewangelii św. Mateusza. 2.Kaplica „Serca Pana Jezusa" (1916 r.) - czworoboczny budynek położony za cmentarzem, w pobliżu jeziora. 3. Kaplica „Serca NMP- Królowej Pokoju" (1919 r.), ze względu na treść obrazu umieszczonego w ołtarzu zwana bywa również kaplicąMatki Bożej Siewnej; obraz przedstawia Matkę Bożą i patrona rolników, św. Izydora Oracza. I. Ogrójca; //. Serca Pana Jezusa; III. K Serca NMP - Królowej Pokoju; IV. Nad Cedronem; V. Dom Annasza; VI. Święte Schody; Vii. Dom Kajfasza; V/II. Biczownia; IX. Pałac Piłata; X. Pan Jezus bierze krzyż na ramiona; Xl. Pan Jezus pod krz'żem pierwszy raz upada; XII. Spotkanie Chrystusa z Bolesną Matką Swoją; XIII. Szymon Cyrenejczyk pomaga dźwigać krzyż Panu Jezusowi 4.Kapliczka „Nad Cedronem" (1916 r.) kształtem przypomina bramę lub łuk triumfalny, a balustrady znajdujące się po obu stronach drogi ozdobione są symbolami ewangelistów: Lwa, Orła, Wołu i Człowieka. 5.Kaplica „Dom Annasza" (1916 r.) usytuowana jest nad Jeziorem Ciepłym, koło Świętych Schodów, wzorowana na „Bożych Mękach" spotykanych przy krzyżówkach dróg. W niszy znajduje się obraz przedstawiający arcykapłana Annasza w szatach kapłańskich. 6.Święte Schody (1916 r., 1934 r.) są to liczące 53 stopnie schody prowadzące na wzgórze. Liczba stopni odpowiada liczbie zdrowasiek dawnego różańca. 7.Kaplicę „Dom Kajfasza" (1916 r.) wybudowano powyżej Świętych Schodów. Roztacza się stąd widok na okolice Wiela. Kaplica powstała na planie ośmioboku, a w jej wnętrzu znajduje się drewniana rzeźba przedstawiająca Jezusa w piwnicy. 8.Kaplica „Biczowania" (1923 r.) wybudowana jest na planie trójkąta, jako kaplica otwarta. W środku znajduje się rzeźba Chrystusa przykutego do słupa. 9.Kaplica „Pałac Piłata" (1922 r.) to największa z kaplic Kalwarii. Na piętrze znajduje się balkon, a na nim ustawione są rzeźby przedstawiające Piłata i Jezusa w koronie cierniowej. Wewnątrz kaplicy jest dru ga grupa figur, wyobrażająca Chrystusa otoczonego przez Żyda i żołnierza u tronu Piłata (I stacja drogi krzyżowej). Dalej ustawione są 4 grupy figur, stanowiące kolejne stacje drogi krzyżowej: 10.„Pan Jezus bierze krzyż na ramiona" (1927 r.) - II stacja. 11.„Pan Jezus pod krzyżem pierwszy raz upada" - III stacja. 12.„Spotkanie Chrystusa z Bolesną Matką Swoją" - IV stacja. 13.„Szymon Cyrenejczyk pomaga dźwigać krzyż Panu Jezusowi" - grupa figur przy kaplicy św. Weroniki - V stacja. 14.Kaplica „Św. Weronika ociera twarz Panu Jezusowi" (1961 r.) zbudowana została na planie ośmioboku. Znajdują się tu dwa wejścia - jedno prowadzące do wnętrza, drugie na ambonę. Kaplicę zdobią witraże oraz spoczywająca za drewnianą kratą rzeźba Chrystusa dźwigającego krzyż i klęczącej św. Weroniki. 15.Kaplica „Drugiego Upadku Pana Jezusa" (1917 r.) zwanajest bruską, gdyż wybudowana została ze składek bruskich parafian. Wewnątrz znajduje się ołtarz z rzeźbą Chrystusa upadającego pod krzyżem (VII stacja drogi krzyżowej). 16.Kaplicę „Płaczących Niewiast" (1924 r.) zbudowano na planie kwadratu. Głównym elementem wystroju wnętrza jest płaskorzeźba Chrystusa ukoronowanego cierniem, w otoczeniu płaczących niewiast i dzieci. 17.Kaplica „Trzeciego Upadku Pana Jezusa" (1924 r.) wystawiona na planie krzyża, położona jest w dolinie pośród zalesionych wzgórz. Wewnątrz znajduje się rzeźba Chrystusa pod krzyżem oraz płaskorzeźby kobiet i modlącego się dziecka. 18.Kaplica „Obnażenia Pana Jezusa" - X stacja - ma kształt prostopadłościanu, w którego ścianie umieszczono płaskorzeźbę „Obnażenie z szat". 19.Grupa figur „Przybicie do krzyża" (1925 r.) usytuowana jest na stoku wzgórza przy kaplicy „Ukrzyżowania". 20.Kaplica „Ukrzyżowania" (1916 r.) ze względu Jedna z kaplic wielewskiej Kalwarii na okazałość i bogactwo architektoniczne zwana jest kościółkiem. Wybudowano ją na planie koła, z dwoma krużgankami tworzącymi podkowę. Wewnątrz znajduje się drewniana ambona w kształcie kielicha kwiatu oraz ołtarz z figurą Chrystusa na krzyżu, pośród łotrów. Kiedyś był tu też dzwon i witraże z aniołami (przeniesiono je do kościoła we Wielu). 21.Kaplica „Grobu Pańskiego" (1922 r.) zbudowana jest u podnóża Białej Góry nad Jeziorem Wielewskim na planie krzyża, z apsydą. Wnętrze jest trzypoziomowe. Najwyżej znajduje się XIII stacja drogi krzyżowej - „Zdjęcie z krzyża". Na dolnym poziomie znajduje się stacja XIV - Grób Pański. Rzeźba zmarłego Chrystusa ułożona jest na katafalku w niszy. Po obu jej stronach stoją filary podtrzymujące najwyższe piętro kaplicy. 22.Ambona (1946 r.) jest jedyną budowlą powstałą na Kalwarii po II wojnie światowej. Ma kształt łodzi z podniesionym żaglem. 23.Do zabudowań Kalwarii należy zaliczyć również tzw. Pustelnię. Budynek ten przez lata służył za mieszkanie opiekunów Kalwarii, a dziś jest ośrodkiem oazowym. Wielki Odpust odbywa się na Kalwarii w święto Wniebowstąpienia Jezusa (maj), a odpust „mały" w uroczystość MB Pocieszenia (w sierpniu, przed św. Augustynem). KARSIN to gminna wieś, leżąca około 4 km na wschód od Wiela. Jest to najprawdopodobniej najdłuższa wieś na Kaszubach -wzdłuż głównej ulicy domy po jednej i po drugiej stronie ciągną się na przestrzeni ponad 3 km. Po raz pierwszy Karsin wzmiankowany był w 1360 roku. W okresie przedrozbiorowym stanowił najątek prywatny, wykupiony w XIX wieku i rozparcelowany wśród .iejscowych chłopów. Istniejący kościół (według zamierzeń - kaplica) powstał w 1906 roku. Znaczna część wyposażenia pochodzi z rozebranego w tym samym czasie kościoła we Wielu. Piękna polichromia jest dziełem chełmińskiego malarza Antoniego Piotrasa. Na północny wschód od Karsina leży niewielkie CISEWIE - dawny majątek szlachecki. W tutejszym patacu od lat działa Ośrodek Opieki Społecznej. Będąc w Karsinie, warto się wybrać do Cisewia i zwiedzić cisewski park podworski.

wczasy, Kaszuby, Noclegi, wczasy w Polsce, Wdzydze Kiszewskie, Kościerzyna, Wiele, Kaszuby, pomorze, Wypoczynek, Wakacje